روان شناسی تبلیغات
روانشناسي تبليغات:
يعني به كارگيري قواعد و اصول روانشناسي اجتماعي براي بررسي تبليغات . في المثل مبلغ بايد بداند اولاً هر پيام به هر صورت و با هر كيفيت احتمالاً قابليت جذب شدن در جامعه را ندارد. ثانياً همه بخشهاي جامعه با يك پيام ويژه بطور همانند وروبرو نمي‌شوند وآن را به صورت يكنواخت و مشابه دريافت نمي‌كنند، پيامي كه بالقوه قابليت پذيرش را داشته باشد و نيز ناگهاني و دفعتاً درجامعه جذب نمي‌شود. توجه به اصول و قواعد روانشناسي اجتماعي در كنار شناخت فرهنگ و سنتهاي اجتماعي مي‌تواند كار تبليغات را بسيار آسانتر و راحت‌تر از آن چيزي كه تصور مي‌شود بسازد .
مراحل نشر تنفيذ ( پذيرش پيام ):
1ـ آگاهي 2ـ جلب توجه وعلاقه‌مندي 3ـ ارزيابي 4ـ آزمايش وتجربه 5ـ پذيرش و پيگيري ( در انجام تبليغات توجه به اين مراحل ضروري است و قرار داشتن جامعه در هر يك از مراحل بايد تبليغات متناسب با آن انجام داد، شبيه كار باغبان در پرورش يك درخت يا گل ) و هنر مبلغ درك صحيح موقعيت پيام در جامعه است.
طبقه‌بندي افراد از لحاظ پذيرش يك پيام با اهميت يافتن امر تبليغات و افزايش يافته‌هاي علومي كه با تبليغات در ارتباط هستند، جوامع مختلف اعم از توسعه يافته و يا در حال توسعه هر ساله مبالغ هنگفتي را صرف تبليغات ميكنند .
در جدول ارائه شده هزينه‌هاي تبليغاتي تجاري 24 كشور دنيا براساس نوع رسانه‌هاي تبليغي آمده است. نكته قابل توجه اينكه ارقام ارائه شده در جدول مذكور برحسب ميليون دلار مي‌باشد.
اين جدول عيناً از فصنامه مطالعاتي و تحقيقاتي وسائل ارتباط جمعي، زمستان 1370، سال دوم شماره مسلسل 8 صفحه 68 و 69 اقتباس گرديده است .
هزينه‌هاي تبليغات تجاري در كشورهاي مختلف برحسب نوع رسانه سال 1986( ميليون دلار)
اثرات سوء تبلغات
تبليغات براي خريد و مصرف كالاها و خدمات مختلفي كه محدوديت عرضه دارند به ويژه در شرايطي كه توان خريد اكثريت مردم جامعه پايين مي‌باشد، ممكن است موجب بروز تنش‌هائي در افراد كم درآمد و بي‌بضاعت گردد.
افرادي كه زود هنگام در شرايطي كه قرص‌طلائي رنگ خورشيد را مشاهده نمي‌كنند، در طلب روزي براي بدست آوردن قرصي نان از خانه بيرون مي‌روند وشب هنگام يعني زماني كه باز هم قرص طلائي رنگ خوشيد را نظاره‌گر نيستند به خانه‌برمي‌گردند، چنانچه پيوسته بر در و ديوار شهر تبليغات خوش نما ورنگارنگ را مشاهده كنند در حالي كه توانائي بهره‌گيري از خدمات و كالاهاي ارائه شده در اين تبليغات ندارند . اين امرمي‌تواند بهداشت رواني آنان را به مخاطره انداخته و در آنان نگرشهاي منفي ايجاد نمايد . براين اساس آيا مي‌توان در تهيه و نصب و بكارگيري رسانه‌هاي تبليغاتي، مسائلي همچون حيطه جغرافيائي، اجتماعي و... را ناديده گرفت؟ بديهي است كه خير . بلكه بايستي درشكل‌هاي مختلف تبليغات به دقت به مخاطبان از لحاظ محل سكونت، وضعيت تحصيلي، اقتصادي و اجتماعي و... توجه كرد. از اين ارزشهاي اسلامي،انقلابي وملي در امر تبليغات مي‌تواند احساسات آحاد جامعه را جريمه‌دار نموده و آنان را به واكنش منفي در مقابل اين امر وادار سازد. اين مسئله درابتداي جنبش تبليغات در برهه پس از جنگ در برخي موارد به چشم خورده است . با خصوصي شدن مسئله تبلغات ،رفته رفته امر سود جوئي در اين زمينه باعث افزايش قيمت تبليغات گرديده و عملاً صاحبان كالاها و خدمات نوپا را از تبليغ كارها و خدمات خويش‌باز خواهد داشت. از اين گذشته با حركت بسوي اقتصاد باز و جذب سرمايه‌هاي خارجي، اندك اندك كلاها و خدمات خارجي كه از سوي شركتهاي چند مليتي و فراميتي اداره مي‌شوند نبض تبيغات و بازار مصرف را بدست خواهند گرفت.
عدم وجود تنوع در كالاها و خدمات و همچنين وجود تورم درجامعه باعث خواهد گرديد تا امر تبليغات عملاً بي‌ارزش جلوه‌گر شده و مردم صرفاً بدنبال كميت بيشتر با قيمت نازلتر و بدون توجه به كيفيت باشند .
محدوديت‌هاي پژوهشي
زمان براي دستيابي به نتايج مفيد و كاربردي بايستي وقت بيشتري در اين راه صرف نمود .
امكانات مالي: جهت كسب اطلاعات بيشتر بايستي از امكانات مالي مناسبي برخوردار باشيم تا با دست باز بتوانيم در اين راه تحقيق‌هاي دقيقتري بعمل آوريم .
پيشنهادات :
ـ ـ تشكيل شورائي متشكل از صاحب‌نظران رشته‌هاي مختلف ( روانشناسي، جامعه‌شناسي، انسان شناسي، ارتباطات، مهندسي شهرسازي و... ) بمنظور ايجاد تمركز و تشكل امر تبليغات .
ـ ـ درنظر گرفتن ويژگيهاي سنتي، جنسي، اجتماعي، اقتصادي، تربيتي و... مخاطبين تبليغات .
ـ ـ حفظ ارزشهاي اسلامي، ملي و... درتمامي جوانب تبليغات ( كميت و كيفيت، نحوه ارائه، زمان ارائه،مكان ارائه) زير نظر شوراي مذكور بمنظور جلوگيري از اعمال سليقه‌هاي شخصي.
- ـ ارزش‌گذاري به نظرات مخاطبين و مصرف كنندگان تبليغات از طريق نظر سنجي ازآنها.
ـ ـ انديشيدن تمهيداتي به منظور ارزشيابي مداوم و روزآمد امر تبليغات.
ـ ـ جلوگيري از ارائه برخي از تبليغات كه جنبه همگاني نداشته و تفاوتهاي جغرافيايي، قومي و... را در بر نمي‌گيرند.
ـ ـ ارائه تبليغات در سطحي محدود با توجه به ويژگيهاي خاص هرمنطقه، قوم و...
ـ ـ ايجاد فيلترهاي مناسب براي جلوگيري از نفوذ فرهنگ بيگانه در قالب تبليغات.
ـ ـ تاكيد برمصرف كالاها و خدمات ايراني در مقابل كالاها و خدمات خارجي .
ـ ـ ادامه هدايت و سياست‌گذاري بر امر تبليغات حتي با وجود خصوصي‌سازي بخش تبليغات براي جلوگيري از رسوخ افكار بيگانگان والقاء فرهنگ مصرفي.
ـ ـ مرزبندي دقيق بين اهداف تبليغات غربي و داخلي به منظور پيشگيري از رسوخ فرهنگ فلسفه غربي تحت عنوان تبليغ بيشتر، مصرف بيشتر و رفاه طلبي و دنيا خواهي .
ـ ـ استفاده از نظرات كارشناسي استادان و صاحب‌نظران مسائل ادبي براي جلوگيري از بروز ناهنجاريهاي ادبي و دستوري در امر تبليغات.
ـ ـ هماهنگي با مراكز ذيربط همچون ستاد انقلاب فرهنگي و فرهنگستان علوم در امر تبليغات.
ـ ـ در نظر گرفتن هويت فردي و ملي و قومي افراد به عنوان مخاطبان و حفظ حرمت انساني آنان در امر تبليغات.
- - دادن بهاي لازم به تبليغات فرهنگي و مذهبي بدون مخدوش نمودن چهره فرهنگي و مذهبي و بررسي ميزان تاثيرگذاري آن برآحاد جامعه.
-- انجام پژوهشهاي گسترده به منظور دستيابي به الگوهاي مناسب جهت نحوه، نوع و چگونگي انجام تبليغات در ايران اسلامي.
-- بررسي شيوه‌هاي خارج نمودن تبليغات داخلي از حصارهاي جغرافيايي و اعتلاء آن در سطح تبليغات جهاني به منظور خنثي نمودن تبليغات سوء دشمنان.
در اين چهل شمارة متبرك،نشريه فرهنگ عمومي سيرخاصي را پيمود و هركدام از آن حاوي اطلاعات خاصي بود. شش شماره اول، به مباحث عمومي فرهنگ پرداخت و موضوعات متنوعي در خود جاي داد تا چارچوب اصلي مفهوم و مفاهيم فرهنگ عمومي را تبيين كند. در اين شماره، مباحثي كليدي مانند اصول سياست فرهنگي و اهميت آن، مؤلفه‌هاي فرهنگي جهان، آشنائي با معني و مفهوم فرهنگ، فرهنگ عمومي و نحوه مطالعه آن، روش مطالعه سياست فرهنگي كشورها، الگوهاي مصرف و هويت فرهنگي، تعريف و حدود فرهنگ عمومي، ارتباط فرهنگ گسترش فرهنگ عمومي، نقش ارزش‌ها فرهنگ جامعه، نقش روزنامه‌ها در گسترش فرهنگ عمومي، آسيب‌پذيري فرهنگي از نظر قرآن و ... پرداخته شد.
از شماره هفتم، نشريه فرهنگ عمومي به طرح مباحث اختصاصي در هر شماره پرداخت و به صورت ويژه نامه منتشر شد و به ترتيب موضوعاتي چون: برنامه‌ريزي فرهنگي ـ فرهنگ، پنهان در زندگي روزمره، حضور جوان، مصرف كالاهائي تغييرات در ارزش‌ها، فرهنگ عمومي و قانون گرايي، فرهنگ عمومي و وفاق اجتماعي، فرهنگ و ورزش، فرهنگ عمومي و ايثارو ... را در برگرفت.
نگاهي اجمالي به محتواي چهل شماره‌اي فرهنگ عمومي نشان مي‌دهد كه اين رسانه، با مخاطبان تخصصي خوددر ابعاد متنوعي، متمركز بر فرهنگ عمومي ارتباط مفيد و مؤثري برقرار كرده است. همچنين مخاطبان نشريه نيز ك جمعي مناسب داشته اند. بيش از دويست نفر از انديشمندان و اهل قلم به صورت مقاله، مصاحبه و ميزگرد با اين فصل‌نامه هم‌انديشي نموده و حاصل تفكر و پژوهش خود را در اختيار ديگران قرارداده‌اند.
موضوعات مورد نظر فرهنگ عمومي بسيار متنوع و گسترده‌اند. نشريه فرهنگ عمومي در اين عرصه فراخ، موضوعات متنوعي و انديشه‌اي پر طراوتي را به كار گرفته است؛ با اين حال گرايش محتوايي آن به سه ركن اندش، جوان و خانواده نسبت به ساير موارد بيشتر بوده است. دليل آن روشن است: انديش‌ها براي جامعه‌انديشي ايران و جوان بودن و احترام و اكرام و استحكام خانواده در آن و اثر اين سه ركن در تحقق اهداف فرهنگ عمومي ، با عث گرايش نسبي مباحث به آنها بوده است .
با تمام اين‌ها، راهي بس طولاني و مسيري بسيار پيچيده و پرفراز و نشيب و مدعين حال چشم انداز و انديشه‌ساز، فراروي فصل نامه فرهنگ عمومي قرار دارد و. چهل ها چهل، چهل شماره ديگر بايد تقديم شود تا مگر گوشه‌اي از فرهنگ غني وئ عميق و اصيل ايارني ـ اسلامي باز شكافي و بازشناسي شود. از اين رو ،مي‌دانيم كه همچنان در ابتداي راه قرارداديم و با شناخت كافي از راهي كه در پيش گرفتته‌ايم، بار ديگر غرم خود را جزم، قلم‌ها را به دست و انديشه‌ها را به سيلان درمي‌آوريم تا ارزش انديش و خرد ورز بمامنيم و به وظيفه سنگين و رسالت مطبوعاتي خودرا در برابر فرهنگ ملتي پر افتخار عمل كنيم. چهمين شماره فصل‌نامه فرهنگ عمومي كه مشتعل برنمايه و اطلاعاتي عمومي درباره سي‌ونه شماره پيشين است. تقديم مي‌گردد. با اين اميد كه تلاش همه دست‌آندركاران و قلم‌هايي پيش و پس از اين در اين كار مقادس فرهنگي مي‌آيد، مرضي‌رضاي خداوند،مورد عنايت امام زمان(عج ) و بقبول پيشگاه بلند ملت ايران باشد